Επιπλέον, οι περιορισμοί της μετακίνησης των μεταναστών δεν έχουν συνδυαστεί με προληπτικά μέτρα υγειονομικής περίθαλψης. Εν αντιθέσει, έχουν οδηγήσει σε πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχουν εκθέσει την κοινότητα σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εξάπλωσης του COVID-19:
Πηγή: legalcentrelesvos.org/
Μια πανελλήνια απαγόρευση των «περιττών μετακινήσεων» αποφασίστηκε στην Ελλάδα, για να αποφευχθεί η εξάπλωση του COVID-19. Ωστόσο, τα επακόλουθα εθνικά μέτρα απέχουν πολύ από τους δυσανάλογους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στην κοινότητα των μεταναστών τρεις ημέρες νωρίτερα – πράγμα που διευκόλυνε αποτελεσματικά τη μαζική τους κράτηση σε στρατόπεδα όπου οι συνθήκες υγιεινής είναι δύσκολες και όπου λίγα μέτρα έχουν ληφθεί για να προετοιμάσουν το έδαφος έναντι ενός ξεσπάσματος του ιού.
Οι περιορισμοί στη μετακίνηση είναι μια απαραίτητη απάντηση στον ιό, όταν εφαρμόζονται συστηματικά και σε συνδυασμό με ισχυρά μέτρα υγειονομικής περίθαλψης. Στη Λέσβο, καμία από αυτές τις προϋποθέσεις δεν πληρείται.
Σε όλη την Ελλάδα, όσοι εγκαταλείπουν τον τόπο διαμονής τους πρέπει να φέρουν ένα χαρτί ή να στείλουν ένα SMS που δικαιολογεί – για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβάνοντας την προσωπική άσκηση, την επίσκεψη στην τράπεζα ή στο σούπερ μάρκετ – γιατί είναι έξω από το σπίτι. Ωστόσο, οι λόγοι που ισχύουν σε ολόκληρη τη χώρα είναι, χωρίς έκπληξη, εγκαταλελειμμένοι υπέρ των πολύ αυστηρότερων κανόνων για τους μετανάστες.
Από τις 19 Μαρτίου, οι μετανάστες πρέπει να αποκτήσουν γραπτή άδεια από τις αστυνομικές αρχές ή τις αρχές ασφαλείας πριν εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα προσφύγων στις περιοχές της Μόριας και του Καρά Τεπέ – τα δύο κύρια κρατικά προσφυγικά στρατόπεδα στη Λέσβο. Μόνο ένα μέλος κάθε οικογένειας μπορεί να βγει από τα στρατόπεδα την εβδομάδα, ένα μέτρο που εφαρμόζεται αυστηρά – παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει τέτοιος περιορισμός για τα άτομα που ζουν σε πόλεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. Εκείνοι που δεν έχουν γραπτή άδεια θα εμποδιστούν να φύγουν από την αστυνομία – είτε στις εξόδους των στρατοπέδων είτε στα σημεία ελέγχου στους δρόμους που οδηγούν στην πόλη της Μυτιλήνης – και δεν θα μπορέσουν να επιβιβαστούν σε δημόσια λεωφορεία. Αυξημένος είναι ο αριθμός των αστυνομικών μονάδων γύρω από τα στρατόπεδα, για την επιβολή αυτών των περιορισμών.
Επιπλέον, οι περιορισμοί της μετακίνησης των μεταναστών δεν έχουν συνδυαστεί με προληπτικά μέτρα υγειονομικής περίθαλψης. Εν αντιθέσει, έχουν οδηγήσει σε πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχουν εκθέσει την κοινότητα σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εξάπλωσης του COVID-19:
• Είναι αδύνατο να ασκείται η «κοινωνική απόσταση» στον καταυλισμό της Μόριας: πάνω από 20.000 άνθρωποι κρατούνται σήμερα συγκεντρωμένοι σε εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για το ένα έβδομο από αυτόν τον αριθμό, συνωστίζονται σε γραμμές για φαγητό, μπάνιο και στο εσωτερικό των δομών που φιλοξενούνται. Πέρα από τους φυσικούς κινδύνους, η συγκράτηση σε τόσο δύσκολες συνθήκες οδήγησε σε μια καλά τεκμηριωμένη κρίση ψυχικής υγείας και την Παρασκευή ένας άνδρας είκοσι ετών, όπως όλα δείχνουν, αυτοκτόνησε στο στρατόπεδο. Η επέκταση της υποδομής κράτησης του στρατοπέδου θα απομονώσει περαιτέρω την κοινότητα των μεταναστών, με προβλέψιμες και καταστροφικές συνέπειες.
• Την Τετάρτη, ημέρα εθνικής εορτής, ένα άτομο που κατοικούσε στον καταυλισμό της Μόριας ανέβασε υψηλό πυρετό – ένα γνωστό σύμπτωμα του COVID-19. Δεν μπορούσε να βρει ανοικτή κλινική υγείας στο στρατόπεδο της Μόριας, αλλά όταν προσπάθησε να φύγει από το στρατόπεδο για να επισκεφτεί έναν γιατρό, δεν του επετράπη από την αστυνομία, η οποία δήλωσε ότι χρειάζεται πρώτα παραπομπή από μια εσωτερική κλινική. Εστάλη πίσω στο στρατόπεδο. Χάρη στο συντονισμό μεταξύ του Legal Centre Lesvos και του Medical Volunteers International, επισκέφτηκε έναν εθελοντή γιατρό που έτυχε να βρίσκεται μέσα στο στρατόπεδο την προκείμενη στιγμή. Χωρίς τέτοια συνεργασία, δεν υπήρχε προοπτική έγκαιρης βοήθειας.
• Στο στρατόπεδο του Καρά Τεπέ, οι κάτοικοι πρέπει να ζητήσουν άδεια από την ασφάλεια της κατασκήνωσης για να εγκαταλείψουν την περιοχή, η οποία θα χορηγηθεί για καθορισμένο χρόνο – για παράδειγμα, επιτρέπεται μόνο μία ώρα να εγκαταλείψει κάποιος το στρατόπεδο για να προμηθευτεί φαγητό. Η μεταφορές σε ένα συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ (που βρίσκεται έξω από τη Μυτιλήνη) επιτρέπονται κάθε επτά ημέρες: όσοι χρειάζονται να επισκεφθούν ένα φαρμακείο στην πόλη πρέπει να δείξουν τη συνταγή τους, προτού τους επιτραπεί να φύγουν: και εκείνοι που επιθυμούν να δουν έναν γιατρό ή να επισκεφτούν το νοσοκομείο, τους έχουν πει ότι θα πρέπει να απευθυνθούν στην κλινική του στρατοπέδου. Όσοι έχουν πυρετό και που επισκέπτονται την κλινική του στρατοπέδου, σύμφωνα με πληροφορίες, τους έχει δοθεί παρακεταμόλη, και τους συστήνεται να επιστρέψουν στα κοντέινερ τους.
• Πριν από την επιβολή περιορισμών στα στρατόπεδα, περίπου δέκα οικογένειες μεταφέρθηκαν από τον καταυλισμό του Καρά Τεπέ στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τα κοντέινερ στα οποία διέμεναν παραμένουν άδεια, καθώς όλες οι μεταφορές στο στρατόπεδο του Καρά Τεπέ έχουν σταματήσει μετά την επιβολή περιορισμών στη μετακίνηση των μεταναστών. Εκατοντάδες ευάλωτα άτομα ζουν στον χρόνια υπεράριθμο καταυλισμό της Μόριας, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών με νεογέννητα παιδιά και ηλικιωμένων ανθρώπων με αδύναμο ανοσοποιητικό. Η μεταφορά στο Καρά Τεπέ, όπου ισχύουν περιορισμοί κυκλοφορίας, αλλά όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ καλύτερες, θα μεταμόρφωναν την ποιότητα ζωής τους και θα τους προστατεύαν από τους κινδύνους ενός ξεσπάσματος του COVID-19. Αντιθέτως, τα κοντέινερ αυτά παραμένουν κενά.
• Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι η οικονομική υποστήριξη που παρέχεται μέσω του προγράμματος παροχής βοήθειας σε μετρητά της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες θα καθυστερήσει μέχρι να είναι εφικτή η κατασκευή ΑΤΜ μέσα στα στρατόπεδα – επεκτείνοντας τη βάση για την απομόνωση και τον περιορισμό της κοινότητας των μεταναστών. Φαίνεται ότι δεν προβλέπεται να αντισταθμιστεί η απώλεια της βοήθειας σε μετρητά, η οποία – αν και ελάχιστη (περίπου 90 € / μήνα) – επέτρεπε στα άτομα να καλύπτουν τις βασικές τους ανάγκες, όπως προϊόντα υγιεινής, τρόφιμα για παιδιά, τα οποία είναι περιορισμένα στο στρατόπεδο.
Οι συνθήκες για τους νέο-αφιχθέντες στην Ελλάδα είναι ακόμα πιο ζοφερές. Όσοι καταφέρνουν να επιβιώσουν από την επικίνδυνη θαλάσσια διέλευση από την Τουρκία – κάτω από την όλο και πιο εχθρική επιτήρηση από το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα – κρατούνται αμέσως μετά την άφιξή τους σε περιοχές κράτησης που επιτηρούνται από την αστυνομία. Μέχρι στιγμής υπήρξαν δύο μαζικές μετακινήσεις αφίξεων μετά την 1η Μαρτίου σε δύο κύρια στρατόπεδα κράτησης στην ηπειρωτική Ελλάδα: τη Μαλακάσα και τις Σέρρες. Στη Μαλακάσα, περισσότεροι από 1.300 άνθρωποι – συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων, των βρεφών και των πολύ εγκύων γυναικών – βρίσκονται υπό κράτηση. Το στρατόπεδο χωρίζεται σε τρία τμήματα, χωρισμένα από περιφράξεις. Στο ένα τμήμα, το οποίο φιλοξενεί πάνω από 450 άτομα, υπάρχει μόνο μία φορητή τουαλέτα για κάθε δεκαπέντε άτομα. Η πρόσβαση στα τρεχούμενα νερά είναι σποραδική και τα προϊόντα υγιεινής διανεμήθηκαν μόνο μία φορά τις τελευταίες δύο εβδομάδες.
Οι προφυλάξεις για την πρόληψη της εμφάνισης εστίας του COVID-19 είναι συνεπώς αδύνατες. Επιπλέον, οι κρατούμενοι έλαβαν μόνο ένα λεπτό στρώμα και μια κουβέρτα για να κοιμηθούν, παρά τον κρύο καιρό. Πολλοί έχουν παραπονεθεί ότι αυτοί και τα παιδιά τους αρρωσταίνουν.
Στις Σέρρες, οι κρατούμενοι – συμπεριλαμβανομένων των μελών της ίδιας οικογένειας – έχουν χωριστεί μεταξύ δύο τμημάτων του καταυλισμού, τα οποία χωρίζονται από περιφράξεις. Ωστόσο, οι συνθήκες και στις δύο είναι κακές. Υπάρχει λίγος ή και καθόλου ηλεκτρισμός, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο για τους κρατούμενους να φορτίσουν τα τηλέφωνά τους και να επικοινωνούν με τους αγαπημένους τους, ομάδες αλληλεγγύης και δικηγόρους. Υπάρχουν μόνο επτά τουαλέτες που μοιράζονται μεταξύ περισσότερων από εξακοσίων κρατουμένων και δύο ώρες τρεχούμενου νερού την ημέρα. Το στρατόπεδο έχει επισκεφθεί μόλις μία φορά από γιατρό, ο οποίος είδε μόνο περιπτώσεις παιδιών. Οι νομικοί φορείς δεν μπόρεσαν να έχουν πρόσβαση στους πελάτες τους, παρά το γεγονός ότι υπέβαλαν επανειλημμένα αιτήματα προς τις διαχειριστικές αρχές. Οι καταχρήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενσωματώνονται στη δομή αυτών των στρατοπέδων κράτησης.
Οι νέες αφίξεις αντιμετωπίζουν την ίδια αβεβαιότητα με εκείνους που βρισκόταν υπό κράτηση τις προηγούμενες εβδομάδες. Επί του παρόντος, 24 άτομα – συμπεριλαμβανομένων 5 παιδιών – κρατούνται στο λιμένα της Μυτιλήνης, όπου έχουν τοποθετηθεί σε μικρό χώρο από τις 22 Μαρτίου. Έχουν πρόσβαση σε μια τουαλέτα, και μόνο ένα δημόσιο λεωφορείο για καταφύγιο από τον καιρό. Από τη στιγμή που έφθασαν, δεν είχαν την δυνατότητα να κάνουν μπάνιο, ούτε έλαβαν κάποια επιπλέον παροχή βοήθειας εκτός φαγητού.
Με τον συντονισμό με άλλους φορείς, συμπεριλαμβανομένης της No Border Kitchen, έχουμε διανείμει κουβέρτες, οδοντόβουρτσες, σαπούνι και αλλαξιές ρούχων. Ωστόσο, η πρόσβαση παραμένει αυστηρά περιορισμένη. Οι κρατούμενοι δεν μπόρεσαν να φορτίσουν τα κινητά τους τηλέφωνα από τη στιγμή που έφθασαν και επομένως δεν μπόρεσαν καν να έρθουν σε επαφή με τους αγαπημένους τους – πόσο μάλλον τους νομικούς φορείς . Ήταν εφικτό μόνο να επικοινωνήσουμε με τους κρατούμενους φωνάζοντας πίσω και μπροστά από το φράχτη. Οι δικηγόροι έχουν λάβει πρόσβαση σε λιμάνια μόνο για να επισκεφθούν συγκεκριμένους πελάτες, και χωρίς να γνωρίζουν την ταυτότητα των κρατουμένων, είναι δύσκολο για τους λίγους νομικούς φορείς του νησιού να τους προσεγγίσουν. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι έχουν κρατηθεί για περισσότερο από μια εβδομάδα, τα άτομα που βρίσκονται στο λιμάνι δεν τους έχει εκδοθεί ακόμη διαταγή κράτησης, η οποία θα έδινε ακόμη και μια προοπτική νομιμότητας στον περιορισμό τους.
Οι δυσανάλογοι περιορισμοί που ισχύουν για τους μετανάστες, δεν λαμβάνονται για την προστασία της δημόσιας υγείας. Εάν συνέβαινε αυτό, η άμεση βελτίωση των υποδομών υγείας και αποχέτευσης των στρατοπέδων θα ήταν σε εξέλιξη. Το ίδιο ισχύει και για την εκκένωση των ευάλωτων και μεταναστών με εξασθενημένο ανοσοποιητικό. Από το στρατόπεδο της Μόριας στη Μαλακάσα και σε ολόκληρη την Ελλάδα, οι μετανάστες περιορίζονται σε απάνθρωπες συνθήκες όπου διατρέχουν τον κίνδυνο να εκδηλώσουν μια εσκεμμένα ανεξέλεγκτη – και μη διαχειρίσιμη- εστία COVID-19.
Η επιδημία COVID-19 εργαλειοποιείται από τα κράτη σε όλο τον κόσμο για να επιτύχει τους προϋπάρχοντες στόχους πολιτικής και εκθέτει εξ ‘ολοκλήρου την συνεχιζόμενη ιεράρχηση των οικονομικών λειτουργιών πάνω από την ανθρώπινη ζωή. Παρόλο που έχει καλυφθεί η επέκταση των δομών κράτησης από την ελληνική κυβέρνηση και ο αυξημένος έλεγχος της μετανάστευσης, όσοι δεν μπορούν να εργαστούν από το σπίτι – όπως σε δημόσιες υπηρεσίες ή σε εργοστάσια – συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά, με κίνδυνο έκθεσης και μόλυνσης από το COVID-19. Αν οι μετανάστες και οι πολίτες δεν οργανωθούν για να αντισταθούν στην υποταγή της ασφάλειας τους στους στόχους του κράτους, οι ύπουλες πολιτικές που εισήχθησαν κάτω από την κάλυψη αυτής της πανδημίας θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο από τον ίδιο τον ιό.
