Ο δικηγορικός σύλλογος Αθηνών, η Διεθνής Αμνηστιά, η Πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των κρατουμένων αλλά και η ΕυρωπαΪκή επιτροπή κατά των βασανιστηρίων καλούν τις ελληνικές αρχές να λάβουν μέτρα προστασίας των φυλακισμένων πριν να είναι αργά.
Πηγή: Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, Διεθνής Αμνηστία, Πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των Κρατουμένων, Ευρωπαική Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων
Μια σειρά από οργανώσεις καλούν επειγόντως την ελληνική κυβέρνηση να λάβει μέτρα στις ελληνικές φυλακές τη στιγμή που ήδη μια κρατούμενη, η Αζιζέλ Ντενίρογλου, έχασε τη ζωή της στις γυναικείες φύλακες του Ελαιώνα Θηβών.
Πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των Κρατουμένων
Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων καταγγέλλει την εγκληματική αντιμετώπιση των κρατουμένων από την κυβέρνηση, που είχε ως τραγικό αποτέλεσμα άλλον έναν θάνατο σήμερα το πρωί, αυτή τη φορά της κρατούμενης Αζιζέλ Ντενίρογλου η οποία πέθανε αβοήθητη στο θάλαμό της στις Γυναικείες Φυλακές Ελεώνα Θήβας, κι ενώ ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια όλο το βράδυ, έχοντας δύσπνοια, πυρετό και πόνους στα κόκαλα.
Οι πληροφορίες που λαμβάνουμε από τις συγκρατούμενές της κάνουν λόγο αφενός για δολοφονική ολιγωρία των υπευθύνων αφού της σύστησαν να πάρει depon αντί να μεταφερθεί άμεσα σε νοσοκομείο, και αφετέρου για άγρια καταστολή από τα ΜΑΤ της εξέγερσης που ακολούθησε. Έβαλαν τις κρατούμενες με τη βία στις πτέρυγές τους, ενώ στην Ε’ πτέρυγα όπου πέθανε η γυναίκα έπεσε άγριο ξύλο με αποτέλεσμα δύο γυναίκες να καταλήξουν στο νοσοκομείο. Σημειωτέον ότι στην Ε’ πτέρυγα κρατούνται γυναίκες Ρομά….
Υπενθυμίζουμε τα πολλαπλά αιτήματα, εντός και εκτός φυλακών, για κατεπείγοντα μέτρα βελτίωσης των συνθηκών υγιεινής και αποσυμφόρησης των φυλακών λόγω κορονοϊού. Οι κρατούμενοι/ες αγωνιούν και διαμαρτύρονται φοβούμενοι/ες για τη διασπορά του κορονοϊού μέσα στις υπερπλήρεις φυλακές, όπου σήμερα βρίσκονται έγκλειστοι περίπου 13.000 άνθρωποι, στοιβαγμένοι σε κελιά και θαλάμους σε άθλιες συνθήκες. Η διαχρονικά ελλιπής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η πάγια αναλγησία των ιθυνόντων, που έχουν στοιχίσει σε θανάτους και αυτοκτονίες, θέτουν τώρα σε αυξημένο κίνδυνο την υγεία και τη ζωή των κρατουμένων. Συνεπώς οι αρμόδιοι αντί να εστιάζουν στην ατομική ευθύνη, που ειδικά στην περίπτωση των κρατουμένων είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένη έως αδύνατη, ας αναλάβουν τη δική τους θεσμική ευθύνη.
Κατά μία περίεργη συγκυρία σήμερα η Επιτροπή Πρόληψης Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT) δημοσίευσε την έκθεσή της σχετικά με την επίσκεψή της στην Ελλάδα το 2019 όπου υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, τις συνεχιζόμενες συστημικές αποτυχίες στις φυλακές, συμπεριλαμβανομένων του υπερπληθυσμού, της έλλειψης προσωπικού και των ακατάλληλων υγειονομικών συνθηκών, καθώς και την αναποτελεσματικότητα της διερεύνησης ισχυρισμών κακομεταχείρισης.
Επίσης σήμερα η Διεθνής Αμνηστία με δελτίο τύπου ζητά από τις ελληνικές αρχές διερεύνηση για τα αίτια του θανάτου της κρατούμενης, καθώς και άμεσα μέτρα προστασίας στις φυλακές από τον κορονοϊό, μεταξύ άλλων μέτρα μείωσης του πληθυσμού των φυλακών, συμπεριλαμβανομένης της αποφυλάκισης των ανθρώπων που είναι προφυλακισμένοι, της πρόωρης ή υπό όρους αποφυλάκισης κρατουμένων που βρίσκονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο, όπως οι ηλικιωμένοι/ες ή όσοι/ες έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας και εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων όπως πάντα στέκεται στο πλευρό των κρατουμένων, καθώς και στο πλευρό της οικογένειας της Αζιζέλ Ντενίρογλου σ’ αυτή τη δύσκολη ώρα.
Ζητά από τους αρμόδιους να διαταχτεί αφενός νεκροψία-νεκροτομή ώστε να πέσει άπλετο φως στα αίτια του θανάτου της Αζιζέλ Ντενίρογλου, και αφετέρου ενδελεχής έρευνα σχετικά με την ολιγωρία και την αδιαφορία των υπευθύνων οι οποίοι και πρέπει να τιμωρηθούν.
Καλεί επίσης την ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής και το Υπουργείο ΠΡΟΠΟ να αντιληφθούν ότι το δόγμα «νόμος και τάξη» δεν μπορεί να υπερβαίνει την υγεία και τη ζωή των κρατουμένων και ως εκ τούτου να αναλάβουν τις ευθύνες τους παίρνοντας άμεσα μέτρα για την αποσυμφόρηση των φυλακών το συντομότερο δυνατόν για να μη θρηνήσουμε και άλλα θύματα.
Σε δύο επιτακτικά ζητήματα που θα πρέπει επειγόντως να επιλύσει η κυβέρνηση, εστίασε η έκθεση της Επιτροπής (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το πρώτο είναι ο υπερπληθυσμός και η κράτηση σε συνθήκες που συνιστούν «προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» στο οποίο οι ελληνικές αρχές απαντούν με «σύγχρονα» μέτρα αποσυμφόρησης. Το δεύτερο αφορά τη «συχνή πρακτική αστυνομικής κακομεταχείρισης κρατουμένων» σε όλη την Ελλάδα και την αναποτελεσματική διερεύνηση των καταγγελιών σε βαθμό τέτοιο ώστε η έκθεση να καλεί τις ελληνικές αρχές να «διασφαλίσουν ότι όλοι οι αστυνομικοί της χώρας κατανοούν σαφώς ότι οποιαδήποτε μορφή κακής μεταχείρισης των κρατουμένων συνιστά ποινικό αδίκημα και θα διώκεται αντίστοιχα».
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΣΑ, στη συνεδρίαση της 6.4.2020, ενέκρινε την εισήγηση των Συμβούλων Βασιλείου Παπαστεργίου και Αθανασίου Καμπαγιάννη, για την έκδοση του κάτωθι Ψηφίσματος για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων στα σωφρονιστικά καταστήματα:
“Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση που διαμορφώνεται στα σωφρονιστικά καταστήματα ενόψει της πανδημίας του κοροναϊού και ζητά από την κυβέρνηση την άμεση λήψη μέτρων προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης της υγείας κρατουμένων και σωφρονιστικών υπαλλήλων και της αποσυμφόρησης των φυλακών.
Ήδη με ανακοινώσεις που έχουν εκδώσει τόσο ομάδες κρατουμένων όσο και οι συνδικαλιστικοί φορείς των σωφρονιστικών υπαλλήλων, επισημαίνονται οι υγειονομικοί κίνδυνοι λόγω ελλιπούς καθαριότητας και ελλείψεων σε πόρους και προσωπικό, τη στιγμή που η χωρητικότητα των φυλακών ξεπερνάει σημαντικά τις νόμιμες προβλέψεις: οι κρατούμενοι ανέρχονται σήμερα πανελλαδικά σε 11.245, όταν οι προβλεπόμενες θέσεις είναι 10.055.
Σε συγκεκριμένα καταστήματα, η πληρότητα φτάνει μέχρι και το 250%, ενώ στον Κορυδαλλό η πληρότητα βρίσκεται στο 111%. Με δεδομένο ότι μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού των σωφρονιστικών καταστημάτων είναι από άποψης υγείας καταπονημένο (τοξικοεξαρτημένοι, ευπαθείς, κρατούμενοι με υποκείμενα νοσήματα, κλπ), τυχόν εκδήλωση κρούσματος κορωνοϊού στο εσωτερικό των φυλακών μπορεί να είναι μοιραία και να έχει ως αποτέλεσμα να θρηνήσουμε νεκρούς.
Την αναγκαιότητα λήψης μέτρων έχουν ήδη επισημάνει φορείς όπως η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και ο Συνήγορος του Πολίτη, ο οποίος συμπεριλαμβάνει στο σκεπτικό του και άλλες ομάδες πληθυσμού σε παρόμοια κατάσταση κινδύνου, όπως οι πρόσφυγες στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, οι άστεγοι, οι αλλοδαποί υπό διοικητική κράτηση κοκ.
Υπογραμμίζουμε επίσης ότι σε «δήλωση αρχών» («statement of principles»), που δημοσίευσε στις 20/3/2020, η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης, επισημαίνεται η ανάγκη εφαρμογής εναλλακτικών μέτρων στην κράτηση κατά την εφαρμογή μέτρων πρόληψης της πανδημίας.
Ο ΔΣΑ καλεί την κυβέρνηση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, ταυτόχρονα με την χωρίς χρονοτριβή νομοθετική πρωτοβουλία αποσυμφόρησης των σωφρονιστικών καταστημάτων, τόσο με τη χρήση υπαρχουσών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα όσο και με τη νομοθέτηση έκτακτων αποσυμφορητικών διατάξεων.
Ειδικά πρέπει να ληφθεί μέριμνα τόσο μεν για τους προσωρινά κρατουμένους, οι οποίοι έχουν μειωμένες δυνατότητες εξέτασης αίτησης άρσης της προσωρινής κράτησης και αντικατάστασής της με περιοριστικούς όρους, όσο και για τους εκτίοντες ποινή στερητική της ελευθερίας, οι οποίοι ομοίως έχουν μειωμένες δυνατότητες εξέτασης αίτησης υφ΄όρον απόλυσης από τα αρμόδια Δικαστικά Συμβούλια.
Γι΄αυτό και θα πρέπει να εξετασθούν από την Κυβέρνηση οι προϋποθέσεις αντικατάστασης της προσωρινής κράτησης και υφ΄όρον απόλυσης, με άλλους όρους που θα κριθούν πρόσφοροι.
Επιτροπή Συμβούλων του ΔΣ του ΔΣΑ, αποτελούμενη από τους Νικόλαο Κουτκιά, Βασίλειο Παπαστεργίου και Αθανάσιο Καμπαγιάννη θα εκθέσει τις παραπάνω θέσεις του ΔΣΑ, στη Γενική Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής, Σοφία Νικολάου, σε συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 9 Απριλίου 2020″.
Από την πλευρά της η Διεθνής Αμνηστία έκανε λόγο για «επείγουσα ανάγκη για μέτρα προστασίας στις φυλακές από τον κορονοϊό».
Σήμερα, η Επιτροπή Πρόληψης Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT) δημοσίευσε την έκθεσή της μετά την επίσκεψή της στην Ελλάδα το 2019 (τέλος Μαρτίου με 9 Απριλίου). Η Επιτροπή υπογραμμίζει μεταξύ άλλων, τις συνεχιζόμενες συστημικές αποτυχίες στις φυλακές, συμπεριλαμβανομένων του υπερπληθυσμού, της έλλειψης προσωπικού και των ακατάλληλων υγειονομικών συνθηκών, καθώς και την αναποτελεσματικότητα της διερεύνησης ισχυρισμών κακομεταχείρισης.
Τα ευρήματά της έρχονται σε μια μέρα όπου μια κρατούμενη πέθανε στις γυναικείες φυλακές Ελεώνα Θηβών. Άλλες κρατούμενες αναφέρουν ότι η θανούσα υπέφερε από επίμονο βήχα και πυρετό, και ότι της χορηγήθηκε απλώς παρακεταμόλη. Ως απάντηση, η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής δήλωσε ότι ο θάνατος προκλήθηκε από παθολογικά αίτια, και όχι από τον κορονοϊό.
Η Διεθνής Αμνηστία θα ήθελε να εφιστήσει την προσοχή στα ευρήματα της Επιτροπής στη σημερινή της έκθεση, ιδιαίτερα στη διατήρηση των εκτεταμένων αποτυχιών σχετικά με την κατάσταση των υγειονομικών υπηρεσιών. Αυτό συμπεριλαμβάνει την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, την ιατρική αξιολόγηση μετά την άφιξη στη φυλακή, ή το ιατρικό απόρρητο, συνθήκες που επιδεινώνονται από τη σοβαρή έλλειψη υγειονομικού προσωπικού και τη διαρκή απουσία μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης.
Η οργάνωση έχει επίσης ενημερωθεί, από την Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, ότι οι κρατούμενοι/ες σε διάφορες φυλακές στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των φυλακών στα Γρεβενά, τη Δομοκό, τα Χανιά, τον Κορυδαλλό (Ψυχιατρείο και Νοσοκομείο), και τα Τρίκαλα, καταγγέλλουν ότι δεν τους έχουν παρασχεθεί αντισηπτικά, μάσκες και γάντια.
Σε ό,τι αφορά το σημερινό περιστατικό, συστήνουμε στις ελληνικές αρχές να διεξάγουν διερεύνηση για τις αιτίες θανάτου της κρατούμενης.
Η οργάνωση θέλει επίσης να υπενθυμίσει στις ελληνικές αρχές ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κράτηση, όπως και το προσωπικό, σε συχνά υπερπλήρεις φυλακές, αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης, σε χώρους όπου είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εφαρμοστούν προληπτικά μέτρα, όπως η φυσική αποστασιοποίηση και η απομόνωση. Οι συνθήκες στη φυλακή καθιστούν επίσης δύσκολη τη διατήρηση των αναγκαίων προτύπων υγιεινής, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης και διάδοσης της ασθένειας.
Οι άνθρωποι που βρίσκονται στη φυλακή τείνουν να έχουν χειρότερη υγεία, ενώ πολλοί/ές υποφέρουν από υποκείμενες ασθένειες ή αναπηρίες. Η Ελλάδα έχει την υποχρέωση να παράσχει στους ανθρώπους που βρίσκονται σε κράτηση ένα επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης ισοδύναμο με αυτό που είναι διαθέσιμο στον γενικό πληθυσμό. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κράτηση δεν έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές, και εναπόκεινται αποκλειστικά στις αρχές για τη δυνατότητα πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και υπηρεσίες.
Για να ελαχιστοποιηθεί η διάδοση του κορονοϊού και να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για την υγεία, η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι κρατούμενοι/ες έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, εγκαταστάσεις υγιεινής και προϊόντα προσωπικής υγιεινής, συμπεριλαμβανομένου του σαπουνιού και απολυμαντικών, ώστε να μπορεί να διατηρηθεί το απαιτούμενο επίπεδο υγιεινής.
Επιπλέον, οι αρχές θα πρέπει να εξετάσουν μέτρα προσωρινής μείωσης του πληθυσμού των φυλακών, συμπεριλαμβανομένης της αποφυλάκισης των ανθρώπων που είναι προφυλακισμένοι, και να εξετάσουν την πρόωρη ή υπό όρους αποφυλάκιση κρατουμένων που βρίσκονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο, όπως οι ηλικιωμένοι/ες ή όσοι/ες έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων και όσων έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
